Sluiten
de verzamelaar
De vele reizen van Büch waren nauw verknoopt met zijn andere grote liefde: boeken. Büch noemde zichzelf ‘een archivaris op reis’, die ter plekke wilde controleren of het klopte wat hij had gelezen. Maar hij was vooral een koper op reis: steevast kwam hij terug op Schiphol met kilo’s overgewicht aan boeken.
Ondanks het succes van de serie zou ‘Goethe achterna’ een van de laatste seizoenen van De wereld van Boudewijn Büch worden. Het programma begon sleetse plekken te vertonen: steeds vaker ging Büch naar ongeveer dezelfde bestemmingen en zijn enthousiasme leek steeds meer gespeeld. Daarom kreeg Büch meerdere keren het verzoek van de omroep om een nieuw programma te ontwikkelen. Hij schreef een aantal voorstellen, waaronder Büch in Berlijn en Büch op klompen, ‘een programma over Hollandse ideeën die wereldwijd zijn gegaan’, maar ze leken allemaal te veel op De wereld van Boudewijn Büch. Geen van de voorstellen kon op veel enthousiasme van de VARA rekenen, net zomin als de voorstellen van de omroep voor een studioprogramma bij Büch in de smaak vielen. Het gevolg was dat de jarenlange samenwerking tussen beiden in 2000 tot een einde kwam.
.jpg)
Büch voelde zich uitgerangeerd, werd somber, lusteloos en trok zich terug achter de gesloten luiken van zijn huis aan de Keizersgracht. De reizen voor zijn programma waren verknoopt met bijna ieder ander facet van zijn leven; de plekken waar hij kwam, de dingen die hij onderweg meemaakte en de boeken die hij in alle uithoeken van de wereld kocht, vormden het weefsel van het merendeel van zijn columns en lezingen.
Niet in de laatste plaats betekende het einde van De wereld van Boudewijn Büch dat zijn belangrijkste inkomstenbron opdroogde. Toen vervolgens ook zijn jarenlange opdrachtgever Nieuwe Revu de samenwerking opzegde, noteerde Büch in zijn dagboek:
Mijn imperium gaat in up-tempo neerwaarts. Ik word daar niet vrolijk van; derhalve slecht geslapen.
.jpg)
Dat was vooral problematisch vanwege zijn tomeloze kooplust. Drie jaar eerder had hij geschreven:
Het enige dat mij nog biologeert is erg veel geld verdienen en die mooie boeken kopen waarover ik ooit nog eens een meesterwerk zal schrijven.
Dat verlangen naar boeken was in de loop van de jaren al zijn andere ambities gaan overheersen. Was eerst de dichter Büch verdrongen door de journalist Büch, en had later de mediapersoonlijkheid het overgenomen van de schrijver: uiteindelijk overvleugelde verzamelaar Büch ze alle vier.
Zijn boekenhonger ontaardde in regelrechte bibliobesitas. Zijn ordelijke bibliotheek begon uit haar voegen te groeien. Stapels boeken verrezen voor de boekenkasten, kapselden zijn meubilair in en blokkeerden de toegang tot andere ruimtes. De boeken bouwden Büch zelf ook in. Hij trok zich steeds verder terug uit het sociale leven en liet slechts bij hoge uitzondering iemand toe tot zijn huis.
.jpg)
Toen de VARA besloot te stoppen met De wereld van Boudewijn Büch, werd Büch na vijfentwintig jaar noodgedwongen weer een boekenkastreiziger. Dat zou een mooi moment kunnen zijn geweest om zijn werkbibliotheek, bestaande uit circa honderdduizend boeken, als afgesloten te beschouwen en zich te richten op het genre waar hij het meest van hield: de antiquarische reisboeken.
Maar in plaats van zich toe te leggen op deze vroege drukken, een kwaliteitscriterium te hanteren, of zich op minder onderwerpen te richten, bleef hij boeken bestellen alsof het de lucht was die hij nodig had om adem te halen. Wekelijks werden dozen vol bij hem afgeleverd; zoveel dat hij er niet aan toe kwam om ze allemaal uit te pakken.
Voor hij zijn verzamelwoede kon inperken, haalde de dood hem in; Büch stierf op 23 november 2002.
Na zijn dood nam Nederland afscheid van Büch, niet van de gevierde schrijver of de bekende televisiebekendheid, maar van de populairste leraar van het land.
Lees hier meer over in ‘De populairste leraar van het land’